HPV ΕΜΒΟΛΙΑ
Τι είναι τα HPV εμβόλια και πώς λειτουργούν ;
Η λοίμωξη με ορισμένους τύπους του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), όπως οι HPV 16 και 18 αποτελεί προϋπόθεση για την εκδήλωση καρκίνου τραχήλου μήτρας. Οι τύποι HPV 16 και 18 είναι υπεύθυνοι για το 70,7% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου μήτρας παγκοσμίως. Η συνειδητοποίηση της επιστημονικής αυτής πραγματικότητας οδήγησε στην ανάπτυξη των προφυλακτικών HPV εμβολίων εναντίον της συγκεκριμένης μορφής καρκίνου.
Με τη χρήση μεθόδων σύγχρονης τεχνολογίας, αναπτύχθηκαν δύο εμβόλια έναντι των τύπων HPV 16 και 18 , οι οποίοι επιλέχθηκαν, λόωγω υψηλής συχνότητας συμμετοχής και την ογκογόνο δράση τους.
- Το τετραδύναμο εμβόλιο Gardasil® το οποίο προστατεύει εναντίον των τύπων υψηλού κινδύνου HPV 16 και 18 και των τύπων HPV 6 και 11 που είναι υπεύθυνοι για το 90% περίπου των οξυτενών κονδυλωμάτων.
- Το διδύναμο εμβόλιο Cervarix® που προστατεύει εναντίον των τύπων υψηλού κινδύνου HPV 16 και 18.
Τα εμβόλια αυτά είναι προφυλακτικά και όχι θεραπευτικά, δηλαδή αφορούν γυναίκες που δεν έχουν ακόμη μολυνθεί από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύουν. Τα εμβόλια περιέχουν μη λοιμογόνα ιόμορφα σωματίδια, τα οποία αποτελούνται μόνο από το καψίδιο, δηλαδή το «κέλυφος» του ιού, χωρίς να περιέχουν ιικό DNA. Επομένως, δεν αποτελούν ζωντανούς ή εξασθενημένους ιούς και γι’ αυτό το λόγο δεν μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη.
Τα εμβόλια διεγείρουν την ανθρώπινη ανοσία και δημιουργούν αντισώματα, τα οποία προστατεύουν απέναντι στη λοίμωξη και τη νόσο.
Εφαρμογή του HPV εμβολιασμού και σημαντικά ερωτήματα που χρειάζονται απαντήσεις
Δοσολογικά σχήματα:
Gardasil®: Το συνιστώμενο πρόγραμμα χορήγησης είναι 3 ενδομυϊκές δόσεις στους 0, 2 και 6 μήνες. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι, χορήγηση 2 δόσεων του τετραδύναμου εμβολίου Gardasil® σε νέες γυναίκες αντί 3ων, σε μεσοδιάστημα 6 μηνών, φαίνεται να έχει τα ίδια αποτελέσματα και η δοσολογία αυτή μπορεί να εφαρμοστεί στο μέλλον εάν επιβεβαιωθούν οι επιστημονικές μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Cervarix®: Το συνιστώμενο πρόγραμμα χορήγησης είναι 3 ενδομυϊκές δόσεις στους 0, 1 και 6 μήνες.
Ηλικία εμβολιασμού:
- Η καλύτερη ηλικία είναι πριν από την έναρξη της σεξουαλικής δραστηριότητας, δηλαδή πριν από τη μόλυνση της γυναίκας με τους ιούς από τους οποίους προστατεύουν τα εμβόλια.
- Η αρχική αδειοδότηση των εμβολίων από το FDA (Food and Drug Administration, Αμερική) και το EMEA (European Medicines Evaluation Agency) τον Σεπτέμβριο του 2007 αφορούσε νέα κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 9-26 ετών για το Gardasil® και 10-25 ετών για το Cervarix®.
- Στην Ελλάδα, η Εθνική επιτροπή εμβολιασμού έχει εισηγηθεί την ένταξη των εμβολίων κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών ως υποχρεωτικό για κορίτσια και γυναίκες ηλικίας 12 έως 26 ετών.
- Γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, σεξουαλικά ενεργές, μπορούν επίσης να εμβολιασθούν. Η άδεια εμβολιαμού σήμερα έχει επεκταθεί μέχρι την ηλικία των 45 ετών.
- Μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί πάνω από 180 εκατομμύρια δόσεις σε όλο τον κόσμο. Τα αποτελέσματα σε γυναίκες 26 – 45 ετών είναι πολύ θετικά.
Διάρκεια προστασίας
Οι δημοσιευμένες μελέτες δείχνουν μία ισχυρή ανοσολογική ανταπόκριση μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού. Μέχρι τώρα και μετά από πάροδο 10 χρόνων από την έναρξη του εμβολιασμού, δεν προκύπτει ανάγκη προσθήκης αναμνηστικής δόσης και για τα δύο εμβόλια. Οι μελέτες παρακολούθησης των προγραμμάτων HPV εμβολιασμών θα μπορέσουν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, εάν προκύψει στο μέλλον.
Διασταυρούμενη προστασία
Ο εμβολιασμός έναντι των HPV 16,18 πιθανόν να προσφέρει προστασία έναντι και άλλων HPV τύπων, όπως είναι οι τύποι HPV 31 και 45, οι οποίοι σχετίζονται στενά με τους τύπους HPV 16 και 18 αντίστοιχα και οι οποίοι είναι σημαντικοί για την ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος σε νέες γυναίκες.
Εάν η διασταυρούμενη προστασία αποδειχθεί ότι διαρκεί στο χρόνο, τότε υπολογίζεται ότι θα προσθέσει περίπου 6% περαιτέρω προστασία σε γυναίκες που έχουν εμβολιασθεί.
Γυναίκες που έχουν ήδη εκτεθεί σε HPV λοίμωξη μπορούν να εμβολιασθούν;
ΝΑΙ. Γυναίκες σεξουαλικά ενεργές μπορούν να εμβολιασθούν. Η προστασία όμως που παρέχεται είναι μόνον εναντίον των ιών από τους οποίους δεν έχουν προσβληθεί. Υπολογίζεται ότι, η πιθανότητα να έχουν προσβληθεί και από τους δύο ογκογόνους (HPV 16/18) ιούς, από τους οποίους προστατεύουν τα εμβόλια είναι πολύ μικρή (μικρότερη από 2%).
Γενικά, μπορεί να λεχθεί ότι, μολονότι τα αποτελέσματα του εμβολιασμού πιθανόν να είναι λιγότερο ικανοποιητικά όταν η γυναίκα έχει εκτεθεί στη μόλυνση, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εμβολιασμός ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να αναστείλει την ενεργοποίηση μίας λανθάνουσας λοίμωξης ή να βοηθήσει στην υποχώρηση μιας επιμένουσας λοίμωξης.
Ασφάλεια – Ανεπιθύμητες ενέργειες
Τα HPV εμβόλια είναι καλά ανεκτά και μέχρι τώρα δεν έχουν προκύψει σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις στα εκατομμύρια γυναικών που έχουν εμβολιαστεί σε όλο τον κόσμο, παρά τις αρχικές ανησυχίες.
Δυστυχώς, αρνητικές δημοσιεύσεις και σχόλια, χωρίς επαρκή επιστημονική διασταύρωση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθυστέρησαν τα προγράμματα εμβολιασμού στη χώρα μας και σε άλλες χώρες.
Η ασφάλεια ενός νέου εμβολίου αποτελεί σίγουρα ένα σοβαρό ζήτημα δημόσιας υγείας και γι’ αυτό από τη στιγμή της κυκλοφορίας των HPV εμβολίων κάθε παρενέργεια σε όλο τον κόσμο καταγράφεται και αξιολογείται από ειδικές ομάδες επιστημόνων στο Κέντρο Καταγραφής Συμβάντων (VAERS), που αποτελεί το υπέρτατο όργανο παρακολούθησης των εμβολιασμών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.
Εμβολιασμός ανδρών
Ο εμβολιασμός των ανδρών άρχισε να συστήνεται επίσης σε πολλές χώρες. Με την ανησυχητική ανάπτυξη των περιπτώσεων HPV σχετιζόμενων καρκίνων στον άνδρα (στοματοφάρυγγας – πρωκτός) πολλές χώρες αρχίζουν να εφαρμόζουν προγράμματα εμβολιασμού σε αγόρια ηλικίας 9-15 ετών ανάλογα με αυτά των γυναικών. Αναμένεται ο εμβολιασμός των ανδρών να επεκταθεί στο μέλλον και σε άλλες χώρες.
Αποτελέσματα
Προγράμματα εμβολιασμού σε χώρες με ευρεία πληθυσμιακή κάλυψη, όπως η Αυστραλία, η Δανία και ο Καναδάς είχαν σαν αποτέλεσμα τη θεαματική μείωση των οξυτενών κονδυλωμάτων και την ελάττωση προκαρκινικών αλλοιώσεων στον τράχηλο της μήτρας νεότερων γυναικών, που είχαν εμβολιασθεί πριν λίγα χρόνια.
Προσαρμογή της παρακολούθησης των γυναικών στην εποχή των HPV εμβολίων
Οι γυναίκες που έχουν εμβολιασθεί θα συνεχίσουν να χρειάζονται έλεγχο γιατί τα υπάρχοντα εμβόλια καλύπτουν μόνο το 70% περίπου των ογκογόνων HPV τύπων και το 90% των τύπων που προκαλούν τα γεννητικά κονδυλώματα.
Η επίπτωση (νέες περιπτώσεις) στη συχνότητα ανίχνευσης προκαρκινικών αλλοιώσεων αναμένεται ότι θα είναι μικρή μετά τον εμβολιασμό και τα προγράμματα ελέγχου των γυναικών που έχουν εμβολιασθεί θα πρέπει να προσαρμοσθούν στα νέα επιστημονικά δεδομένα.
Τα HPV εμβόλια δημιουργούν νέες δυνατότητες και προκλήσεις. Οι ιατροί που εμπλέκονται στο σύστημα προληπτικού ελέγχου του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για τις εξελίξεις στον τομέα αυτό.
Ο πληθυσμιακός έλεγχος (τεστ Παπανικολάου και HPV DNA testing) μαζί με τον εμβολιασμό, είναι δύο στρατηγικές που με τον κατάλληλο συνδυασμό, θα προσφέρουν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα στη μάχη εναντίον του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, αλλά και των άλλων HPV σχετιζόμενων καρκίνων στον άνθρωπο.